“Tarih”: Foča

Iz serijala “Tarih” TVSA.

Foča je grad na utoku Ćehotine u Drinu, u jugoistočnom dijelu Bosne i Hercegovine. U prošlosti Foča je bila središte proizvodnje predmeta umjetničkih obrta (pretežno nožarskoga, zlatarskog i puškarskoga). Među spomenicima islamske arhitekture ističu se džamije (Evlija Čelebi navodi ih 17); izdvaja se Aladža džamija iz 1551. godine, koja sa šadrvanom, turbetom, grobljem, ogradom i česmom izdvaja istaknutu stilsku cjelinu (srušena za vrijeme srpske okupacije 1992–1995). – Kao trgovačka i karavanska stanica u koju su pristizale karavane iz Dubrovnika na putu za Srbiju, Foča se prvi puta, pod imenom Hotča, spominje 1366. godine. Posebno se razvila u 15. stoljeću u doba vojvode Sandalja Hranića i hercega Stjepana Vukčića Kosače, kada je postala najveće trgovačko središte u istočnoj Bosni, gdje su domaći i dubrovački trgovci trgovali ponajviše voskom, kožama i ostalim stočarskim proizvodima te suknom, a bio je razvijen i obrt. Od 1402, a pogotovo od 1422 do 1948. godine, u gradu je bila jaka naseobina Dubrovčana. Godine 1453. spominje se podgrađe Foče (soto Choç). Osmanlije se spominju u Foči 1444, preko Foče su se povukli iz Bosne u ljeto 1463, a zaposjeli su je 1465. godine. Prema defteru iz 1468/1969. godine bila je veliko naselje (196 domaćinstava) i središte kadiluka Drina, koji se od 1483. godine naziva Foča, te sjedište hercegovačkog sandžak-bega od 1470. do 1572. Nakon okupacije 1878. u Foči je bio smješten austrougarski garnizon. Na početku 1942. Foču su zauzele partizani; u grad se prebacio Vrhovni štab NOVJ pa su ondje izdana Uputstva za rad i organizaciju narodnooslobodilačkih odbora (Fočanski propisi). Iste godine kraj Foče četnici D. Mihailovića ubili su više hiljada Muslimana. Tokom raspada Jugoslavije i rata u BiH Foču su zauzele srpske snage (9. 4. 1992) i počinile brojne zločine nad bošnjačkim stanovništvom.