“Bečka grofica u hidžabu”: Na današnji dan otvorena Gradska vijećnica u Sarajevu
Na današnji dan, 20. aprila 1896. godine otvorena je Gradska vijećnica u Sarajevu. Vijećnica se nalazi nedaleko od Baščaršije, na Mustaj-pašinom mejdanu, i predstavlja najljepši i najreprezentativniji objekat iz austrougarskog perioda građen u pseudomaurskom stilu. Interesantno je da je u ovom stilu rađena većina objekata koji su izgrađeni u Sarajevu za vrijeme austrougarske vlasti, pa možemo reći da je Gradska vijećnica sinonim za austrougarski period u Bosni i Hercegovini i zaštitni znak tog vremena.
Prvi projekat Vijećnice uradio je Karlo Paržik, češki arhitekta, ali se taj projekat nije svidio tadašnjem ministru Benjaminu Kállayu, pa je izrada novog povjerena Alexanderu Witteku. Kao uzor u izradi ovog projekta poslužila mu je džamija Kemala II, radi čega je dva puta odlazio u Kairo. Kako je Wittek, navodno, upravo zbog ovog projekta (nedovoljnog osvjetljenja u glavnoj auli zgrade), umno obolio i izvršio samoubistvo, završetak njegovog projekta je povjeren 1894. godine Ćirilu M. Ivekoviću. Uporedo sa izradom i razradom projekta, tekla je i izgradnja objekta od 1892. do 1894. godine. Objekat Gradske vijećnice zvanično je predat na upotrebu 1896. godine.
Vijećnica je prvobitno predstavljala zgradu tadašnje gradske uprave i gradske administracije Sarajeva. Nakon Drugog svjetskog rata, sve do 1949. godine, Vijećnica je služila Gradskoj upravi, kao zgrada Okružnog suda Sarajeva i sjedište Bosanskohercegovačkog sabora. Nakon toga Vijećnica postaje Gradska biblioteka, odnosno Nacionalna i univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine.
Za vrijeme agresije na Sarajevo (od 1992–1995) Vijećnicu su više puta granatirali JNA i VRS-a. Dana 25. na 26. august 1992. godine zapaljena je zgrada Vijećnice, a u požaru je nestao Katalog Nacionalne i univerzitetske biblioteke Bosne i Hercegovine, oko 80% knjižnog fonda i dokumenata koji svjedoče o historiji BiH. Unutrašnjost Vijećnice je gotovo potpuno uništena u požaru koji je uslijedio nakon granatiranja.
IZVOR: Historija.ba
VIJEĆNICA
Ti si bečka grofica u hidžabu
Pepeo vijeća spaljenom kitabu.
Sa tvog sam prozora proučavao, iz prikrajka,
kolektivni mozak gradskog mravinjaka.
Prije nego te ugledam iz daljine
tvoja slika mi prođe kroz čeoni režanj
gdje je odložen mojih sjećanja svežanj,
pa ne znam da li to preturaš moje uspomene
ili moje uspomene valjaju ti sjene.
Tako i ja uvezujem tvoje knjige raskupusane
il puštam da one ukoriče mene.
Tvoj kamen priziva Jozefe i Ferdinande
sad kad više ne mogu nikom da naude,
kao što i vrletne litice Bjelašnice
oblikom čuvaju obljupce i udarce
vjetrova, kiša, lednika i zemnih kora,
kosture s dna davno iscurelih mora,
il staze ohlađene magme, poput bora…
U prahu tvojih ribozomskih polica
čitam mapu novih sarajevskih ulica,
Gazi Husrev-begovu ispovijest nenapisanu,
kako se Meša priključuje Kulinu banu,
pa Kulin opet zaokreće u Bašeskiju,
te obojica s Titom podruku u Ferhadiju
Drže te sjećanja okamenjena
ili si samo sjećanje kamena.
Ni ognjem krštena ne predjenu imena.
IZVOR: Asmir Kujović, Vidikovac, Buybook, Sarajevo, 2014, str. 45-46.
