Zenica (1970– 1980) kroz objektiv Hakije Lemeša
Dana 2. 4. 2014. godine navršilo se 5 godina od smrti Hakije Lemeša, fotoreportera zeničkog lista Naša riječ. Za 35 godina njegovog bavljenja fotografijom nastao je veliki broj dokumentarnih snimaka, koji su pratili razvoj Zenice iz radničkog naselja uz Željezaru u urbanu sredinu kakva je ona danas. Naporima Muzeja grada Zenice, a uz susretljivost porodice i lista Naša riječ, crno-bijeli negativi iz arhives su digitalizirani i ugledali su svjetlo dana na izložbi u Muzeju grada Zenice, od 2. do 9. aprila 2014. godine, u sklopu manifestacije “Zeničko proljeće”.
Hakija Lemeš rođen je u selu Uvorići kod Visokog 1940. godine. Nakon smrti oca Omera, s majkom je 1953. godine doselio je u Zenicu te iz Franjevačke gimnazije u Visokom prelazi u Zeničku gimnaziju. Ubrzo potom upisuje krojački zanat kod majstora Miše Henjela. Završetak zanata se poklopio s pojavom prve konfekcije, tako da nije nikad imao priliku zarađivati kao krojač, nego je prvo zaposlenje našao u Željezari Zenica. Radeći kao fizički radnik na poslovima razvođenja elektroinstalacija, završava kurs za tehničkog crtača te 1960. godine prelazi u Elektro Zenicu. Godina 1962. bila je prekretnica u Hakijinom životu. Komšija Orlovac Mirko ga je te godine zainteresirao za fotografiju, a Alojz Derling te godine osniva preduzeće “Vatrostalna”. Iz Elektro Zenice prelazi u Vatrostalnu kao tehnički crtač, a na kredit kupuje prvi fotoaparat Practica. U kopirnici Vatrostalne uspostavio je prvu laboratoriju za izradu fotografija, u kojoj je izrađivao fotografije poslovnih uspjeha Vatrostalne, koja je tada bila jedno od najnaprednijih zeničkih preduzeća. Godine 1970. direktor Derling šalje ga u Njemačku, na obuku za rukovanje filmskom kamerom, kako bi mogao ovjekovječiti uspjehe vatrostalnih zidara kao što je 360-metarski dimnjak termoelektrane Trbovlje u Sloveniji (najviši dimnjak u Evropi, 7. po visini u svijetu). Uporedo s radom u Vatrostalnoj bavio se i izradom amaterskih fotografija, tako da mnogi Zeničani i danas imaju crno-bijele fotografije izrađene u njegovoj kućnoj laboratoriji. Iz tog perioda su i poznate zeničke panorame, koje je sredinom sedamdesetih snimao s brda Vučijak, a izrađivao u vlastitoj laboratoriji, na foto-platnu formata 1×4 metra. Te panorame su dugo vremena krasile javne prostore u Zenici, a posljednja sačuvana je u holu Metalurškog instituta. U to vrijeme bio je poznat i po najkvalitetnijim sportskim fotografijama, za koje je zaslužna činjenica da nije bio veliki ljubitelj sporta, tako da, dok su drugi fotoreporteri navijali i pratili igru, on je lovio najzanimljivije kadrove. Tako je postao dopisnik nekoliko listova, od Oslobođenja do Sportskih novosti. Tada, kad nije bilo digitalne tehnologije, negative s utakmice trebalo je brzo razviti, izraditi fotografije te ih tele-foto uređajem iz dopisništva Oslobođenja poslati u Redakciju. Od 1979. godine iz Vatrostalne prelazi u list Naša riječ, gdje je proveo ostatak radnog vijeka, sve do 1997. godine, kad je penzionisan. U tom listu je uspostavio rubriku Foto-kritika u kojoj je objavljivao fotografije koje su bez teksta kritizirale probleme u gradu; od divljih deponija do neočišćenog leda na javnim površinama. Takve kritike redovno su dovodile do reagiranja nadležnih koji su onda te probleme ekspresno otklanjali. Da bi stigao da na vrijeme zabilježi sve reporterske zadatke, koristio je motocikl Tomos 14, koji je, uz neizbježni šešir, ostao njegov prepoznatljivi imidž. Hakija Lemeš penzionisan je 1997. godine, upravo u vrijeme kad je penzionisana i tehnologija izrade fotografija koja se koristila prethodnih 170 godina, a koju je tada zamijenila masovna upotreba digitalne fotografije. Umro je od posljedica dijabetesa, 2. aprila 2009. godine.
