Godišnjica rođenja bosanskohercegovačkog filozofa i mikologa Ivana Fochta
Na današnji dan, 7. 6. 1927. godine, rođen je bosanskohercegovački filozof, prevodilac i mikolog, Ivan Focht. Povodom obilježavanja godišnjice Fochtovog rođenja, u nastavku donosimo kratki prikaz njegovog lika i djela.
Ivan Focht rođen je 7. 6. 1927. godine u Sarajevu, u židovskoj porodici Josipa i Sare-Šarlote Focht. Ivanov otac, majka i mlađi brat Vlatko stradali su za vrijeme Holokausta. Tokom Drugog svjetskoga rata, 1944. godine, cijela porodica Focht je uhapšena. Nakon rata pohađao je i završio Filozofski fakultet Sveučilišta u Zagrebu u klasi Vladimira Filipovića. Nakon odbrane doktorske teze vratio se u Sarajevo, gdje je predavao estetiku na Odsjeku za filozofiju Filozofskog fakulteta u Sarajevu i na Muzičkoj akademiji sve do odlaska u penziju. Potom se preselio u Zagreb, gdje je proveo ostatak života.
Ivan Focht bio je filozof fenomenološke orijentacije, koji se već u ranim djelima odmicao od marksističkog i psihologističkog tumačenja umjetnosti. Muzika je u njegovim tekstovima imala ontološku prednost u odnosu na sve ostale umjetnosti. U muzičkoj umjetnosti, pogotovo onoj Bachovoj, Focht je pokušavao razotkriti bitnost pitagorejskog ostvarenja muzike. Utemeljena brojem te na zakonima kosmosa što su ih ustanovili Pitagora i njegovi učenici, Bachova muzika prema tumačenju Ivana Fochta nije puki odraz subjekta, niti odraz društvene zbilje, jednako tako ona nije izraz ljudskih osjećaja, nego tajna života ustrojena i ugođena prema kosmičkim zakonima.
Ivan Focht se, pored estetike, bavio gljivarstvom te je objavio nekoliko značajnih knjiga o gljivama. Također je bio jedan od prvih teoretičara naučne fantastike na ovim prostorima, smatrajući kako je naše doba doba odumiranja filozofije, odnosno doba nauke i naučne fantastike. Bio je dopisni član Akademije nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine.
Autor je sljedećih knjiga: Istina i biće umjetnosti (1959), Mogućnost, nužnost, slučajnost, stvarnost / Hegelovo učenje o odumiranju umjetnosti (1961), Moderna umetnost kao ontološki problem (1965), Uvod u estetiku (1972), Tajna umjetnosti(1976), Gljive Jugoslavije (1979), Savremena estetika muzike: Petnaest teorijskih portreta (1980), Ključ za gljive (1986), Naši vrganji (1987).
Prevodilac je sljedećih naslova: Günther Anders: Kafka – za i protiv (1955), Max Dessoir: Estetika i opća nauka o umjetnosti (1963), Theodor W. Adorno: Filozofija nove muzike, preveo i predgovor napisao Ivan Focht (1968), Eduard Hanslick: O muzički lijepom, predgovor i prijevod Ivan Focht (1977).
U izabrane članke Ivana Fochta ubrajaju se sljedeći: “Marks o ljudskoj slobodi”, Zora, 3, br. 9, 38-46, (1950); “Shematiziranje podjele materijalizam-idealizam u obradi istorije filozofije”, Pregled, 3, br. 10, (1953); “Realizam-modernizam”, Kulturni radnik, br. 10, 7-14, (1956); “Neobičan položaj moderne muzike”, Kulturni radnik, br. 1-2, 14-20, (1957); Pavle Stefanović, “Tragom tona”, Izraz, br. 7-8, 101-104, (1958); “Apstraktno slikarstvo pod udarima”, Izraz, br. 7-8, (1959); “Najnoviji Lukačev estetički pokušaj”, Izraz, 3, knj. 6, br. 11-12, 488-500, (1959); “Tegobe teorije odraza”, Izraz, 5, knj. 2, 149-165, (1961); “Humanost umjetnosti”, u: Branko Bošnjak i Rudi Supek, ur, Humanizam i socijalizam, knj. 1, Zagreb: Naprijed, 217-234, (1963); “Izgledi fenomenološke estetike muzike”, Forum: časopis Razreda za suvremenu književnost Jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti, god. 3, knj. 6, br. 11, 679-712, (1964); “Umjetnička tehnika i tehnifikacija umjetnosti”, Praxis, 3, br. 2, 167-180, (1966); “Granica Hartmannove estetike”, Praxis, 4, br. 5-6, 749-754, (1967); “Umjetnost i partijnost”, Izraz, 9, br. 8-9, 815-822, (1967); “O knjizi Dragutina Gostuškog “Vreme umetnosti”, Treći program Radio Beograda, br. 1, proljeće, 245-254, (1969); “Estetički programi časopisa”, Treći program Radio Beograda, br. 2, ljeto, 219-230, (1969); “Teorijski autoportret”, Treći program Radio Beograda, br. 4, zima, 324-332, (1970); “Modalitet umjetnosti”, Forum: časopis Razreda za suvremenu književnost Jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti, god. 10, knj. 22, br. 9, 338-346, (1971); “Umjetnost kao objektivirani duh”, Forum: časopis Razreda za suvremenu književnost Jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti, god. 10, knj. 22, br. 10-11, 552-558, (1971); “Adornova podjela umjetnosti na “avangardnu” i “masovnu”, Kulturni radnik, br. 5, 83-89, (1972); “La notion pythagoricienne de la musique: contribution a sa determination”, International Review of the Aesthetics and Sociology of Music, god. 3, br. 2, 161-172, (1972); “Korčulanske gljive sabrane u prosincu”, Zbornik otoka Korčule, sv. 2, 229-240, (1972); “Šta je muzika”, Treći program Radio Beograda, br. 16, zima, 345-354, (1973); “Ukus malograđanina”, Treći program Radio Beograda, br. 17, proljeće, 259-266, (1973); “Forma” i forme”, Treći program Radio Beograda, br. 18, ljeto, 325-366, (1973); “Otvorenost za vrednote”, Treći program Radio Beograda, br. 19, jesen, 59-70, (1973); “Adornos gnoseologistische Einstellung zur Musik”, International Review of the Aesthetics and Sociology of Music, god. 5, br. 2, 265-276, (1974); “Andreas Liess: Der Weg nach Innen (Ortung ästhetischen Denkens heute)”, Verlag San Michele, Zürich 1973, str. 134 (recenzija), International Review of the Aesthetics and Sociology of Music, 5, br. 2, str. 346-350, (1974); “Amuzija hegelijanstva”, Polja, 20, br. 186-187, 12-14, (1974); “Slika čovjeka i kosmosa”, Treći program Radio Beograda, br. 21, proljeće, 523-562, (1974); “Granice ontologije umjetnosti u istraživanju književnog djela”, Teka, br. 8, proljeće, 318-328, (1975); “Geneza literature”, Treći program Radio Beograda, br. 24, zima, 71-128, (1975); “Filozofija prirode”, Treći program Radio Beograda, br. 27, jesen, br. 27, 29-112, (1975); “Put k ontologiji umjetnosti”, u: Ante Marušić, ur, Svijet umjetnosti: Marksističke interpretacije, Zagreb: Školska knjiga, 195-212, (1976); “Esej kao protuteža filosofijskom sistemu”, Delo, 22, br. 5, 30-39, (1976); “Gljive dubrovačkog kraja”, Dubrovnik, br. 6, 89-102, (1976); “Muzika i simbolika brojeva”, Polja, 23, br. 220-221, 3-6, (1977); “Smrt i beskonačnost”, Polja, 24, br. 236, 31-33, (1978); “Filozofija muzike”, u: Dobroslav Smiljanić, ur, Filozofija umetnosti, Beograd: Kolarčev narodni univerzitet, 145-155, (1978); “Filozofija izvan struke”, Treći program Radio Beograda, br. 36, zima, 195-216, (1978); “Savremeni estetičari muzike: Muzičari o muzici”, Treći program Radio Beograda, br. 39, jesen, 451-481, (1978); “Filozofski pogledi Franca Kafke: Jedan nacrt”, Zbornik Trećeg programa Radio Zagreba, br. 3, 251-259, (1979); “Metaestetika ili estetike marksizma”, u: Sreten Petrović, Marksistička estetika: Kritika estetičkog uma, Beograd: BIGZ, 1-9, (1979); “Problem identiteta muzičkog djela”, Život umjetnosti, br. 29/30, 92-102, (1980); “Jankelevičev muzičko-estetički agnosticizam”, Polja, 26, br. 256-257, 197-200, (1980); “Kriza ili kataklizma: Hegel i moderna umetnost”, Politika, broj 10, (1980); “Glazba i gljive padoše nam s neba”, Zbornik Trećeg programa Radio Zagreba, br. 6, 195-201, (1981); “Nesreća u sreći”, Polja, 27, br. 264, 57-59, (1981); “Estetika i moderna umjetnost”, Polja, 29, br. 288, 70-72, (1983).
Preminuo je u Zagrebu, 20. 10. 1992. godine. Sahranjen je na zagrebačkom groblju Mirogoju.
